ส่วนประกอบของยาสีฟัน
1. สารประกอบที่ให้ฟลูออไรด์ เพื่อช่วยป้องกันฟันผุ เช่น โซเดียม โมโนฟลูออโรฟอสเฟต (Sodium monofluorophosphate) , โซเดียม ฟลูออไรด์ (Sodium fluoride) , แสตนนัสฟลูออไรด์ (Stannous fluoride)
ฟลูออไรด์ (Fluoride) เป็นส่วนประกอบที่สำคัญ ช่วยป้องกันฟันผุ โดยทำหน้าที่เคลือบฟัน ป้องกันการกัดกร่อนของกรดที่เกิดจากแบคทีเรีย รวมทั้งกรดในอาหารด้วย ฟลูออไรด์ที่ผสมในยาสีฟันนั้นมีความเข้มข้น 1 กรัมในยาสีฟัน 1 มิลลิลิตร หากได้รับ ฟลูออไรด์ ในปริมาณที่มากเกินไปจะทำให้เกิดฟันตกกระ ในกรณีที่รุนแรง ฟันจะเกิดเป็นรอยสีน้ำตาล ผิวฟันจะขรุขระ เป็นจุดและทำความสะอาดได้ยาก โดยเฉพาะจะเกิดกับฟันแท้เมื่อเด็กบริโภค ฟลูออไรด์ มากเกินไปในช่วงก่อนอายุ 6 ปี
สาเหตุของการบริโภคฟลูออไรด์ในปริมาณมากเกิดได้จากเด็กกินฟลูออไรด์ในปริมาณที่ มากกว่าแพทย์กำหนด ปริมาณฟลูออไรด์ในน้ำดื่มมีมากอยู่แล้ว และเด็กชอบรสชาติของยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ ดังนั้นจึงต้องระมัดระวัง ไม่ให้เด็กกินหรือกลืนยาสีฟัน ในขณะที่แปรงฟัน
2. สารขัดฟัน (Abrasives) ช่วยกำจัดรอยเปื้อนและคราบหินปูน โดยทั่วไปนิยมใช้สารที่มีลักษณะเป็นผงละเอียด ยาสีฟันควรมีสารขัดฟันมากพอที่จะกำจัดรอยเปื้อนและคราบหินปูน แต่ถ้าใช้มากเกินไปก็อาจจะทำลายเคลือบฟันของเราได้ สารขัดฟันที่ใช้กันได้แก่
- แคลเซียมฟอสเฟต (Calcium phosphate)
- อะลูมินา (Alumina),
- แคลเซียมคาร์บอเนต (Calcium carbonate)
- ซิลิกอนไดออกไซด์ (Silicon dioxide)
- แคลเซียม โมโนไฮโดรเจนฟอสเฟต (Calcium monohydrogenphosphate)
- แคลเซียม โมโนไฮโดรเจนฟอสเฟต ไดไฮเดรต (Calcium monohydrogenphosphate dihydrate)
- เตตระโซเดียม ไพโรฟอสเฟต (Tetrasodium pyrophosphate)
- ไฮเดรต ซิลิกา (Hydrated Silica)
- ไมก้า (Mica)
สารเหล่านี้หากอยู่ในรูปฝุ่นผง จะมีอันตราย ส่วนในสภาพที่ผสมในยาสีฟันเป็นสารกึ่งแข็งกึ่งเหลว ( paste) นี้น่าจะถือว่าปลอดภัย
3. สารลดแรงตึงผิว ที่มีประจุลบ ( Anionic Surfactant ) เช่น โซเดียมลอริลซัลเฟต (Sodium Lauryl Sulfate, SLS ) หรือ สารลดแรงตึงผิว ที่ไม่มีประจุ ( Nonionic Surfactant ) ช่วยทำให้เกิดฟองและไม่ทำให้ยาสีฟันไหลออกจากปากขณะแปรงฟัน
4. สารรักษาสภาพความเปียกชื้น (Humectants) ช่วยทำให้ยาสีฟันมีรสสัมผัสของความชื้นไม่แห้ง สารที่ใช้ เช่น กลีเซอรอล (Glycerol),ซอร์บิทอล (Sorbitol), โพรพิลีน ไกลคอล (Propylene glycol) , พอลิเอทิลีน ไกลคอล (Polyethylene glycol)
5. สารกันเสีย (Preservatives) ป้องกันการเจริญเติบโตของเชื้อจุลินทรีย์ในยาสีฟัน ผสมอยู่ในยาสีฟันในปริมาณน้อย แต่ก็อาจมีผลต่อผิวหนังทำให้แพ้ได้
6. สารแต่งกลิ่นรส ( Flavors ) เช่น กลิ่นรส Mint , Peppermint , Spearmint , Anise , Apricot , Banana , Bubblegum , Cherry , Cinnamon , Fennel , Ginger , Lavender , Lemon , Orange , Pine , Pineapple , Strawberry , Raspberry , Vanilla
7. ส่วนประกอบ / สารปรับปรุงคุณสมบัติ อื่นๆ ( Other Ingredients / Additives )
- สารให้รสหวาน ( Sweeteners ) เช่น ซอร์บิทอล (Sorbitol) , ไซลิทอล (Xylitol), โซเดียม ซัคคาริน (Sodium Saccharin)
- สารลดการเสียวฟัน เช่น โปแตสเซียมไนเตรต (Potassium nitrate) , สทรอนเตียม คลอไรด์ (Strontium chloride)
- สารช่วยซ่อมแซมเคลือบฟันและเนื้อฟัน เช่น Synthetic Hydroxyapatite Nanocrystal , แคลเซียม ไดฟอสเฟต (Calcium diphosphate)
- สารต่อต้านแบคทีเรีย ( Antibacterial ) เช่น ไตรโคลซาน (Triclosan), ซิงค์ คลอไรด์ (Zinc chloride)
ยาสีฟันสูตรต่างๆ
ยาสีฟันสูตรสมุนไพร ใช้สารสกัดจากพืชกลุ่มสมุนไพร ( Herbal Extract ) เช่น สารสกัด จาก Myrrh , Chamomile , Clove , Echinasea , Ginger , Sage , Rhatany , Thyme และ Peppermint Oil , Tea Tree Oil , Eucalyptus Oil , Coriander Oil แทนการใช้สารแต่งกลิ่นรสสังเคราะห์ และมักจะไม่มีการใช้ โซเดียมลอริลซัลเฟต (Sodium Lauryl Sulfate) และ สารประกอบฟลูออไรด์ หรือ สารเคมีอื่นๆที่ไม่ใช่สารจากธรรมชาติ
ยาสีฟันสูตรสำหรับเด็ก ( ซึ่งอาจจะกลืนกินยาสีฟันเข้าไป ) มักจะหลีกเลี่ยงการใช้ โซเดียมลอริลซัลเฟต (Sodium Lauryl Sulfate) และ สารเคมีอื่นๆที่เป็นอันตรายต่อเด็กเมื่อกลืนกิน ( โดยหาสารอื่นมาทดแทน ) รวมทั้งจะปรับลดปริมาณสารประกอบฟลูออไรด์ในสูตร ให้เหมาะสมกับเด็กเล็ก ( หรือไม่ใช้เลย )
ยาสีฟันสูตรที่เลือกใช้ สาร Abrasive และ Humectants บางสูตร จะมีลักษณะพิเศษ ( เช่น ยาสีฟัน ที่ใช้ Hydrated Silica ร่วมกับ Sorbitol จะมีลักษณะเป็นเจลโปร่งแสง ; ยาสีฟัน ที่ใช้ Mica เป็น Abrasive จะมีลักษณะเป็นเจลที่มีมุกสะท้อนแสง )
ยาสีฟันที่บีบออกจากหลอดมาเป็น ครีม-เจลที่มีริ้วสองสี เป็นยาสีฟันที่มีเนื้อยาสีฟันสองส่วน ซึ่งมีสีต่างกัน และบรรจุในหลอดยาสีฟันเดียวกันโดยไม่ผสมกัน ( เนื่องจากมีความหนืดสูง ) ที่ปากหลอดยาสีฟันจะมีรูปแบบเฉพาะ ซึ่งทำให้เนื้อยาสีฟันทั้งสองสีถูกบีบออกมาพร้อมกันได้ และเกิดลักษณะริ้วสองสี
จาก : http://www.chemtrack.org/EnvForKids/content.asp?ID=74